Zerk bultzatu zintuen ‘El tercer paisaje’ zuzentzera?

Zinemagintzan graduatu nintzen Camilo José Cela Unibertsitatean (Madril), eta, ondoren, zinematografiako master bat egin nuen Kordobako Unibertsitatean. Gaur egun, doktorego tesi batean ari naiz lanean eta Terrence Malick zuzendariaren lan zinematografikoaren muntaia dut aztergai. Hortaz gain, Messinako Unibertsitatean (Sizilia) ikerketa-egonaldia egin dut Italiako mugimendu neorrealistako zuzendarien eszenaratze-lanari buruz. Eta 2023an Sorkuntzako graduondokoa amaitu nuen Elías Querejeta Zine Eskolan.

Elías Querejeta Zine Eskolako ikasketetan, Avant-Garden irakasgaian, zinema-lorategi bat egitea proposatu ziguten, eta bertan ‘El Tercer Paisaje’ sortu nuen. Proiektu filmiko honek Omako baso margotua, Agustín Ibarrola euskal artistaren lana, gaixoarazi zuen onddoa du protagonista.

Nola aldatu du zure estiloak eta ikuspegiak zure lehen lanetatik Nest sailan aurkezten duzun film labur honetaraino?

Nire proiektuen abiapuntua eraldaketa-prozesuan dagoen espazio edo leku bat izan ohi da. Aukera horretatik abiatuta, beti gustatu izan zait lan-metodologia bat gauzatzea filmaketa eta muntaketa faseak txandakatzeko eta filma organismo bizi gisa ulertzeko.

Estiloari dagokionez, iruditzen zait gero eta hurbilago nagoela behaketa-eta poetika-zinema batetik eta bertan argazkigintzak eta muntaiak garrantzi handia hartzen dute zenbait sentsazio komunikatzeko orduan. Soinuari dagokionez, elkarrizketak gero eta gehiago murrizten joango naizela uste dut, film ia mutuak egin arte.

Nondik dator film laburra sortzearen ideia? Zerk inspiratu zintuen istorio hau kontatzeko?

2022ko abuztuan, Omako baso berrian egiten ari ziren lanak ezagutzeko bisita gidatu batean izena eman nuen, jatorrizko basotik kilometro gutxira dago. Bisitaldian baso zaharraren gaixotasuna irudikatzeko desira piztu zitzaidan, zeina garai hartan abandonatuta zegoen.

Film laburra egiten ari nintzela, gida gisa erabili nuen ‘Manifiesto del tercer paisaje’ liburua, espazioaren gaineko begirada izateko. Liburua Gilles Clement lorezain eta paisaia-arkitekto frantsesak idatzi du. Omako basora egin nituen lehen sartu-irtenetan, landarediaren hazkundea ikusteko aukera izan nuen: haritza, gaztainondoa eta gorostia nola hazten ziren ikusi nuen eta hauek atzean ezkutatzen zuten pinturaren testigu ere izan nintzen. Basoan gertatzen ziren eraldaketak bat zetozen Clementek paisaiari buruz egindako gogoetekin: "Hondakin batetik sortutako baso batek beti dakar baso administratu batek baino aniztasun handiagoa. Hondakin batetik sortutako baso bat Hirugarren Paisaiari dagokio”. Omako basora egindako lehen sartu-irteeretan ikasi nuen denborarekin lur abandonatu bat ondasun bihurtzen dela.

Zein erronkei egin izan behar diezu aurre lan hau gauzatzeko orduan?

‘El Tercer Paisaje’ obraren berezitasunetako bat 16 mm-ko formatuan filmatu izana da. Omako baso margotua gaixoarazi zuen onddoarekin material filmikoaren zati bat infektatu nahi genuen, horregatik filmatu genuen zeluloidean. Lorena Soria zaharberritzailearen laguntzarekin, pinturen eta azalen lagin lehorrak hartu ziren, ondoren onddoa hainbat Petri plakatan lantzeko, agar hazkuntza-likido batekin. Plaka horiek inkubazioan utzi ziren 8 egunez, onddoak haztea ahalbidetzeko. Ondoren argazki-filma hautatu eta lortu behar zuen infekzio-maila erabaki zen. 15-20 eguneko epean, argazki-filma bitrina isolatu batean utzi zen, zeinak bere oinarrian, basoko onddoekin aldez aurretik inokulatutako agar hazkuntza-likidoa zuen. Guzti horren helburua irudiaren desagerpenaren esperientziara hurbiltzea zen.

Zer esan nahi du zuretzat eta taldearentzat Donostia Zinemaldiko Nest sailerako hautatzeak?

Film labur honen hazia ikasturtearen hasieran ernatu zen Elias Querejeta Zine Eskolan, eta denboran zehar garatu da Sorkuntza, Artxibo eta Komisariotza ibilbideetako ikaskideen laguntzarekin. Alde horretatik, ikasleen arteko laguntza eta lankidetza funtsezkoa izan dira filma aurrera ateratzeko. Hori dela eta, ‘El tercer paisaje’ aukeratu izana lan horren errekonozimendua da guretzat. Ziur nago film laburren aukeraketak indartu egingo gaituela eta etorkizuneko proiektuetan jarraitzera animatuko gaituela.

Zure ustez, zein harrera izango du film laburrak Donostian?

Film laburrak narratiba dokumentala zein esperimentala uztartzen ditu, eta berezitasun hori lagungarri izan daiteke. Gainera, ziur nago ‘El tercer paisaje’ lanak interes handia piztuko duela pelikularen infekzio-prozesuaren inguruan.

Nola eragin dezake Nest sailean parte hartzeak zure ibilbidean?

Zinemaldiko Nest sailean parte hartzeak bultzada eman dit zinema ulertzeko dudan moduan sinesten jarraitzeko, eta, aldi berean, zinemagile gisa egindako ibilbide neketsu honetan segitzeko indarra ematen du.

Baduzu buruan beste proiekturik?

Une honetan ‘Terra dei Ciclopi’ izeneko film labur dokumentala muntatzen ari naiz. Filmaren ideia espazio batekin elkartzetik sortu zen, zehazkiago, Siziliako Acitrezza arrantza-herriarekin elkartzetik. Toki horretan filmatu zuen Viscontik ‘La Terra Trema’, neorrealismo italiarraren mugarrietako bat.
‘Terra dei Ciclopi’ film laburrean, Acitrezzatik erretiratutako arrantzaleak dira protagonistak. Udako denboraldian, turistak garraiatzen dituzte euren txalupetan portutik “Islas del Ciclope” ezizenez ezagutzen den artxipelago txiki bateraino. Uharte hauen izena Odiseako IX. kapitulutik dator, bertan Ulisesen eta Polifemo ziklopearen abenturen berri ematen da.